Fisioterapia Digital: reflexiones y acepciones para el ejercicio profesional Digital Physiotherapy: reflections and meanings for professional practice
Contenido principal del artículo
Resumen
La pandemia del COVID-19 ha traído consigo una novedosa manera de atención a los pacientes por parte de los profesionales de la salud. En el caso de la fisioterapia, la implementación del componente digital en el ámbito de la telesalud se vislumbra como una alternativa efectiva de atención que debe ser reglamentada e investigada ampliamente en todos los grupos poblacionales. Aunque hay reportes de sus ventajas, aún es muy pronto para conocer todos los alcances que trae consigo; por ello se constituye un camino a seguir en la construcción disciplinar del conocimiento con miras a mejorar el ejercicio profesional.
Descargas
Detalles del artículo

Esta obra está bajo una licencia internacional Creative Commons Atribución-NoComercial-SinDerivadas 4.0.
El autor que realiza el envío del presente artículo certifica, en carta anexa, que todos los autores del artículo enviado participaron en la elaboración del mismo, igualmente conocen que han sido incluidos como autores del mismo, aprueban su aparición como autores del artículo y se acogen a todas las condiciones incluidas en esta cesión de derechos. El grupo de coautores del documento serán considerados CEDENTES en este documento. Los cedentes manifiestan que ceden a título gratuito la totalidad de los derechos patrimoniales de autor derivados de dicho artículo, a favor de la Revista Archivos de Medicina (Manizales), de la Facultade de Ciencias de la Salud, de la Universidd de Manizales, ISSN (impreso): 1657-320X, ISSN (en línea): 2339-3874.
Igualmente, los cedentes declaran que el artículo es original, que es de su creación exclusiva y que no ha sido ni será presentado con anterioridad, posterioridad o simultáneamente a otra publicación distinta a Archivos de Medicina (Manizales) sin que medie respuesta previa del Editor de la Revista, sobre la evaluación del artículo mencionado anteriormente, por lo que los cedentes declaran que no existe impedimento de ninguna naturaleza para la presente cesión de derechos. Los cedentes además se declaran como únicos responsables por cualquier acción de reivindicación, plagio u otra clase de reclamación que al respecto pudiera sobrevenir.
En virtud de la presente cesión, el CESIONARIO queda autorizado para copiar, reproducir, distribuir, publicar, comercializar el artículo objeto de la cesión, por cualquier medio digital, electrónico o reprográfico, conservando la obligación de respetar en todo caso los derechos morales del autor, contenidos en el artículo 30 de la Ley 23 de 1982.
Los artículos publicados en Archivos de Medicina (Manizales) y todo su contenido se encuentran bajo la siguiente licencia Creative Commons:
a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.es_ES">
Archivos de Mediicna is licensed under a Creative Commons Reconocimiento-NoComercial-SinObraDerivada 3.0 Unported License.
Creado a partir de la obra en https://revistasum.umanizales.edu.co/ojs/index.php/archivosmedicina/index.
Citas
Literatura citada
Condezo-Casasola G. Fisioterapia en tiempos de COVID-19. Rev Hered Rehab. 2020; 1:1-2. DOI: 10.20453/rhr.v3i1.3719
Stockwell S, Schofield P, Fisher A, Firth J, Jackson S, Stubbs B, Smith L. Digital behavior change interventions to promote physical activity and/or reduce sedentary behavior in older adults: A systematic review and meta-analysis. Exp. Gerontol 2019; 120: 68-87. DOI: 10.1016/j.exger.2019.02.020
Lista-Paz A, González-Doniz J, Souto-Camba S. ¿Qué papel desempeña la Fisioterapia en la pandemia mundial por COVID-19? Fisioterapia 2020; 42(4):167-169. DOI: 10.1016/j.ft.2020.04.002
COLKINE Colegio de Kinesiólogos de Chile. Guía práctica de telerehabilitación para kinesiólogos. Versión 1.0 – 22 abril de 2020.
OMS Organización mundial de la salud. Health and sustainable development: Telehealth. En línea. Disponible en: https://www.who.int/sustainable-development/healthsector/strategies/telehealth/en/
Marcolino M, Méa-Plentz RD. Fisioterapia Digital. Practice of Evidence-Based Physical Therapy 2020; 1-29. DOI: 10.13140/RG.2.2.15912.93448
INPTRA International Network of Physiotherapy Regulatory Authorities. Digital Practice White Paper and Survey. 2020. En línea. Disponible en: http://www.inptra.org/Resources/DigitalPracticeWhitePaperandSurvey.aspx
ASCOFI Asociación colombiana de fisioterapia. Fisioterapia Digital: Lineamientos y Prospectiva. 2020.
Alvis K. Reporte del grupo de trabajo de la WCPT/INPTRA sobre práctica digital en fisioterapia. 2020.
Collado-Vázquez S, Benito-González ME, Muñoz-Rodríguez R. El fisioterapeuta y las nuevas tecnologías. fisioterapia e internet. Biociencias 2004; 4:1-14.
Sarbadhikari S, Sarbadhikari SN. The global experience of digital health interventions in COVID-19 management. Indian J Public Health. 2020; 64(Supplement): S117-S124. DOI: 10.4103/ijph.IJPH_457_20.
APA. Australian Physiotherapy Association. Teleheath Guidelines Response to Covid-19. 2020. En línea. Disponible en: https://australian.physio/sites/default/files/APA_Telehealth-Guidelines-COVID19_FA.pdf
Appireddy R, Jalini S, Shukla G, Boissé Lomax L. Tackling the Burden of Neurological Diseases in Canada with Virtual Care During the COVID-19 Pandemic and Beyond. Can J Neurol Sci. 2020; 47(5): 594-597. DOI: 10.1017/cjn.2020.92.
Ogura antas L, Gonçalves Barreto RP,Jorgee Ferreira CH. Digital physical therapy in the COVID-19 pandemic. Braz J Phys Ther. 2020; 24(5): 381–383. DOI: 10.1016/j.bjpt.2020.04.006
Cason J, Cohn E. Telerehabilitation: current challenges to deployment in the United States. J Int Soc Telemed eHealth 2013; 1(2):73-77.
APTA American Physical Therapy Association. Telehealth in Physical Therapy in Light of COVID-19. 2020. En línea. Disponible en: https://www.apta.org/news/2020/03/16/telehealth-in-physical-therapy-in-light-of-covid-19
Costa MD, Loiola EAC. Aspectos éticos e legais relacionados ao atendimento dos fisioterapeutas durante a Emergência de Saúde Pública de Importância Nacional (ESPIN) em decorrência da pandemia de COVID-19. ASSOBRAFIR Ciência 2020; 11(Supl 1):1-2. DOI: 10.47066/2177-9333.AC20.covid19.023
Velloso M, Matte DL, Andrade FMD, Costa MD, Martinez BP. Orientações aos fisioterapeutas para a realização de entrevistas e comunicações à imprensa durante a pandemia de COVID-19. ASSOBRAFIR Ciência. 2020 Ago;11(Supl 1):263-268 ASSOBRAFIR Ciência 2018; 9(3):1-82. DOI: 10.47066/2177-9333.AC20.covid19.026
Baumes A, Čolić M, Araiba S. Comparison of Telehealth-Related Ethics and Guidelines and a Checklist for Ethical Decision Making in the Midst of the COVID-19 Pandemic. Behav Anal Pract. 2020; 13(4):736-747. DOI: 10.1007/s40617-020-00475-2
WP World Physiotherapy. Respuesta Mundial de la Fisioterapia al COVID-19 Informe 5. 2020.
Rodríguez Lozano R, Alcocer Ojeda MA, Moreno Martínez M, Sáenz Espinosa N. La fisioterapia española en tiempos de pandemia de la COVID-19. Fisioterapia 2020; 42(4):224-225. DOI: 10.1016/j.ft.2020.05.001
INPTRA International Network of Physiotherapy Regulatory Authorities. Report of the WCPT/INPTRA digital physical therapy practice task force. 2019. En línea. Disponible en: http://www.inptra.org/portals/0/pdfs/ReportOfTheWCPTINPTRA_DigitalPhysicalTherapyPractice_TaskForce.pdf
AHPA Allied Health Professions Australia. Digital Health Toolkit Physiotherapy. 2020. En línea. Disponible en: https://ahpa.com.au/wp-content/uploads/2019/12/Digital-Health-Toolkit-PHYSIO.pdf
Scott-Kruse C, Karem P, Shifflett K, Vegi L, Ravi K, Brooks M. Evaluating barriers to adopting telemedicine worldwide: A systematic review. Journal of Telemedicine and Telecare 2018; 24(1):4-12. DOI: 10.1177/1357633X16674087
Kiran-Dsouza J. Importance of modern awareness strategies in the field of physiotherapy practice using advanced social media. J Nov Physiother 2016; 6(Suppl):43. DOI:10.4172/2165-7025.C1.011
Physipedia. Fundamentals of Telehealth Technology. En línea. Disponible en: https://www.physio-pedia.com/Fundamentals_of_Telehealth_Technology
Prvu-Bettger J, Resnik LJ. Telerehabilitation in the Age of COVID-19: An Opportunity for Learning Health System Research. Phys Ther 2020; 100(11):1913-1916. DOI: 10.1093/ptj/pzaa151
Angarita-Rodríguez DC, Castañeda-Giaimo JN. Uso de dispositivos móviles en fisioterapia. Revista Cubana de Información en Ciencias de la Salud 2017; 28(2):1-13.
Grillo-Pérez M, López-Pérez A. La Fisioterapia: sus orígenes y su actualidad. Acta Médica del Centro 2016; 10(3):88-90.
Laver KE, Schoene D, Crotty M, George S, Lannin NA, Sherrington C. Telerehabilitation services for stroke. Cochrane Database Syst Rev. 2013; 2013(12): CD010255. DOI: 10.1002/14651858.CD010255.pub2
Marzano G, Ochoa-Siguencia L, Pellegrino A. Towards a New Wave of Telerehabilitation Applications. Open Public Health J 2017; 1(1):1-9. DOI: 10.23880/PHOA-16000105
Langberg H, Lindahl MP, Kidholm KDB. Telerehabilitering. Ugeskrift for Laeger 2014; 176(10): 944-947. http://ugeskriftet.dk/videnskab/telerehabilitering
Marzano G, Lubkina V, Rizakova L. Delivering Social Telerehabilitation Services. Society Integration Education 2015; 4:1-11. DOI: 10.17770/sie2015vol4.411.
Agostini M, Moja L, Banzi R, Pistotti V, Tonin P, Venneri A, et al. Telerehabilitation and recovery of motor function: a systematic review and meta-analysis. J Telemed Telecare. 2015; 21(4):202-213. DOI: 10.1177/1357633X15572201.
Hanlon P, Daines L, Campbell C, McKinstry B, Weller D, Pinnock H. Telehealth Interventions to Support Self-Management of Long-Term Conditions: A Systematic Metareview of Diabetes, Heart Failure, Asthma, Chronic Obstructive Pulmonary Disease and Cancer. J Med Internet Res 2017;19(5):e172. DOI: 10.2196/jmir.6688
Cottrell MA, Galea OA, O’Leary SP, Hill AJ, Russell TG. Real-time telerehabilitation for the treatment of musculoskeletal conditions is effective and comparable to standard practice: a systematic review and meta-analysis. Clin Rehab 2017; 31(5):625-638. DOI: 10.1177/0269215516645148
Boechat de Moura Carvalho R, Rodrigues-Ferreira K, Cardozo-Modesto F. Digital Physical Therapy in Gynecologic Oncology during the COVID-19 Pandemic. Rev Bras Cancerol 2020; 66(TemaAtual):e-1082. DOI: 10.32635/2176-9745.RBC.2020v66nTemaAtual.1082
Marquez JR. Teleconsulta en la pandemia por Coronavirus: desafíos para la telemedicina pos-COVID-19. Rev Colomb Gastroenterol. 2020; 35(Supl 1):5-16. DOI: 10.22516/25007440.543
Boggs R, Frappa N, Ross M, Tall M. Telehealth and Physical Therapy Clinical Decision Making in a Patient with a Falcine Meningioma. Int J Telerehabil. 2020; 12(1):63-68. DOI: 10.5195/ijt.2020.6302
Smith MA, Tomita MR. Combined effects of Telehealth and Modified Constraint-Induced Movement Therapy for Individuals with Chronic Hemiparesis. Int J Telerehabil. 2020; 12(1):51-62. DOI: 10.5195/ijt.2020.6300
Graziano M, Ramaswamy B. Fisioterapia para las personas con Parkinson durante la pandemia de COVID-19 y después de esta. Fisioterapia 2020; 42(5):227-229. DOI: 10.1016/j.ft.2020.07.005
Almojaibel AA, Munk N, Goodfellow LT, Fisher TF, Miller KK, Comer AR, et al. Health Care Practitioners' Determinants of Telerehabilitation Acceptance. Int J Telerehabil. 2020; 12(1):43-50. DOI: 10.5195/ijt.2020.6308
Soopramanien A, Jamwal S, Thomas PW. Digital Health Rehabilitation Can Improve Access to Care in Spinal Cord Injury in the UK: A Proposed Solution. Int J Telerehabil. 2020; 12(1): 3-16. DOI: 10.5195/ijt.2020.6312
Tomás MT, Ferreira G, Fernandes B. O papel do fisioterapeuta na pandemia por SARS-CoV-2. Saúde & Tecnologia 2020; 3:e29-e33. ISSN: 1646-9704.
Karsten M, Matte DL, Dias de Andrade FM. A pandemia da COVID-19 trouxe desafios e novas possibilidades para a Fisioterapia no Brasil: ¿estamos preparados? Rev. Pesqui. Fisioter. 2020;10(2):142-145. DOI: 10.17267/2238-2704rpf.v10i2.2971
Saiz-Llamosa JR, Pérez-García R. Eficacia del tratamiento fisioterápico en atención primaria, mediante consulta no presencial, a un paciente dado de alta de neumonía por Coronavirus. Fisioterapia 2021; 43(1):58-62. DOI: 10.1016/j.ft.2020.09.003
Gómez Conesa A. Impacto de la pandemia de COVID-19 en los síntomas de salud mental y actuaciones de fisioterapia. Fisioterapia. 2021; 43(1):1-4. DOI: 10.1016/j.ft.2020.11.001
Ogura-Dantas L, Gonçalves-Barreto RP, Jorge-Ferreira CH. Digital physical therapy in the COVID-19 pandemic. Braz J Phys Ther 2020; 24(5):381-383. DOI: 10.1016/j.bjpt.2020.04.006
Laxe S, Miangolarra Page JC, Chaler J, Gil Fraguas L, Gómez A, Luna F, et al. La rehabilitación en los tiempos del COVID-19. Rehabilitación (Madrid) 2020; 54(3):149-153. DOI: 10.1016/j.rh.2020.04.001
Peretti A, Amenta F, Khosrow-Tayebati S, Nittari G, Sarosh-Mahdi S. Telerehabilitation: Review of the State-of-the-Art and Areas of Application. JMIR Rehabil Assist Technol 2017;4(2):e7. DOI: 10.2196/rehab.7511
Marzano G, Lubkina V, Rizakova L. Delivering Social Telerehabilitation Services. Rēzeknes Augstskola 2015; 1-11. DOI: 10.17770/sie2015vol4.411
Parmanto B, Saptono A. Telerehabilitation: State-of-the-Art from an Informatics Perspective. Int J Telerehabil. 2009;1(1):73-84. DOI: 10.5195/ijt.2009.6015
Barrios M, Rodríguez L, Pachón C, Medina B, Sierra JE. Telerehabilitación funcional en entornos virtuales interactivos como propuesta de rehabilitación en pacientes con discapacidad. Espacios 2019; 40(25):1-14.
https://www.revistaespacios.com/a19v40n25/a19v40n25p01.pdf
Keeney T. Physical Therapy in the COVID-19 Pandemic: Forging a Paradigm Shift for Rehabilitation in Acute Care. Phys Ther. 2020; 100(8):1265-1267. DOI: 10.1093/ptj/pzaa097.
Aderonmu JA. Emerging challenges in meeting physiotherapy needs during COVID-19 through telerehabilitation. Bull Fac Phys Ther. 2020; 25(1): 16. DOI: 10.1186/s43161-020-00018-4